همان طور که قبلا نیز اشاره شده، یکی از صورت های مالی است که وضعیت مالی شرکت را نشان می دهد. وضعیت مالی به این معنا است که شرکت چه دارد(دارایی) و آن ها را از چه منابعی تامین نموده است(بدهی و حقوق صاحبان سهام). نکته اینجاست که داریی ها می توان به روش های گوناگونی اندازه گیری نمود. به عنوان مثال فرض کنید شما یک دستگاه تولیدی را 5 سال قبل به مبلغ 20 میلیون تومان خریداری نموده اید. اگرالان قصد خرید مجدد ( جایگزینی) آن دستگاه را داشته باشید،باید مبلغ 30 میلیون تومان پرداخت نمایید ولی اگر قصد فروش دستگاه را داشته باشید صرفا می توانید 25 میلیون تومان کسب نمایید. به نظر شما در قسمت دارایی های ترازنامه کدام یک از این اعداد باید ثبت شوند؟ قبل از پاسخ به این سوال چند تعریف را مرور می نماییم ( برگرفته از استانداردهای حسابداری):
ارزش باقیمانده:مبلغ برآوردی که واحد تجاری در حال حاضر می تواند از واگذاری دارایی پس از کسر مخارج برآوردی واگذاری بدست آورد،با این فرض که دارایی در وضعیت متصور در پایان عمر مفید باشد.
ارزش منصفانه: مبلغی است که خریداری مطلع و مایل و فروشنده ای مطلع و مایل می توانند در معامله ای حقیقی و در شرایط عادی، یک دارایی را در ازای مبلغ مزبور با یکدیگر مبادله کنند.
ارزش اقتصادی: ارزش فعلی خالص جریانهای نقدی آتی ناشی از کاربرد مستمر دارایی از جمله جریانهای نقدی ناشی از واگذاری نهایی آن.
استهلاک:تخصیص سیستماتیک مبلغ استهلاک پذیر یک دارایی طی عمر مفید آن .
بهای جایگزینی مستهلک شده: عبارت است از بهای ناخالص جایگزینی یک دارایی(یعنی بهای جاری جایگزینی یک دارایی نو توان خدمت دهی مشابه)پس از کسر استهلاک مبتنی بر بهای مزبور و مدت استفاده شده از آن دارایی.
بهای تمام شده: مبلغ وجه نقد یا معادل نقد پرداختی و یا ارزش منصفانه سایر مابه ازاهایی که جهت تحصیل یک دارایی در زمان تحصیل یا ساخت آن واگذار شده است و در صورت مصداق،مبلغی که براساس الزامات خاص سایر استانداردهای حسابداری (ماتند مخارج تامین مالی) به آن تخصیص یافته است.
خالص ارزش افزوده: مبلغ وجه نقد یا معادل آن که از طریق فروش دارایی در شرایط عادی و پس از کسر کلیه هزینه های مرتبط با فروش حاصل می شود.
زیان کاهش ارزش:مازاد مبلغ دفتری یک دارایی نسبت به مبلغ بازیافتنی آن.
دارایی ثابت مشهود: به دارایی مشهودی اطلاق می شود که:
به منظور استفاده در تولید یا عرضه کالاها یا خدمات ،اجاره به دیگران یا برای مقاصد اداری توسط واحد تجاری نگهداری می شود، و انتظار می رود بیش از یک دوره مالی مورد استفاده قرار گیرد.
عمر مفید: عبارت است از مدت زمانی که انتظار می رود دارایی مورد استفاده واحد تجاری قرار گیرد.
مبلغ دفتری(ارزش افزوده): مبلغی که دارایی پس از کسر استهلاک انباشته و زیان کاهش ارزش انباشته مربوطه، به آن مبلغ در ترازنامه منعکس می شود.
همانطور که در مثال قبل (خرید دستگاه تولیدی) مشاهده نمودید نظام های اندازه گیری گوناگونی وجود دارد که می توان آن ها را در حسابداری بکار گرفت. مهم ترین ویژگی متمایز کننده آن ها از یکدیگر، اتکا بر “بهای تمام شده تاریخی” یا ” ارزش جاری” است. جهت تبیین اصول اندازه گیری، متمرکز بر این وجه تمایز مفید است و سایر نظام های اندازه گیری را می توان به عنوان گونه های دیگری در چهارچوب همین دو طبقه کلی مورد بحث قرار داد.
نظام اندازه گیری مبتی بر بهای تمام شده تاریخی
در یک نظام مبتنی بر بهای تمام شده تاریخی، دارایی ها و بدهی ها به ارزش زمان تحصیل اندازه گیری می شود و این ارزش معمولا بهای تحصیل است. بدین ترتیب ، بهای تمام شده تاریخی دارای دو خاصیت مهم است. خاصیت اول مبتنب بودن آن بر معاملات است و خاصیت دوم این است که بهای تمام شده تاریخی بیانگر ارزش جاری درزمان تحصیل است.
نظاام اندازه گیری مبتنی بر ارزش جاری
در یک نظام حسابداری مبتنی بر ارزش جاری، دارایی ها و بدهی ها به طور منظم تجدید اندازه گیری می شود تا تغییرات در ارزش آن ها هم زمان با وقوع و نه صرفا به هنگام تحقق (که در نظام بهای تمام شده تاریخی معمول است) ثبت شود.
به مثال فوق باز گردیم. در آن مثال 20 میلیون تومان (قیمت خرید ابتدایی دستگاه) را بهای تمام شده تاریخی می نامند. 25 میلیون نومان (درام حاصل از فرش دستگاه در یک معامله منصفانه) را اصطلاحا ارزش منصفانه می نامند. و در نهایت به 30 میلیون تومان (قیمت خرید دستگاه در شرایط فعلی)، عنوان ارزش جایگزینی اطلاق می گردد.
گروه آموزش مجازی هم آموز
بخشی از کتاب آمادگی آزمون اصول بازر سرمایه
دوره های مجازی مرتبط با مالی و سرمایه گذاری در سایت هم آموز:
